زادروز " فیلیپ لنارد"، از پیشگامان بررسی اشعه "کاتودیک"

فیلیپ لنارد، فیزیکدان آلمانی و برنده جایزه نوبل، در ۷ ژوئن ۱۸۶۲ چشم به جهان گشود.

" فیلیپ ادوارد آنتون لنارد" (Philipp Eduard Anton Lenard)، فیزیکدان آلمانی مجارالاصل و برنده جایزه نوبل فیزیک است. وی از ماهرترین فیزیکدانان زمان خویش به شمار می‌رفت اما نتایج کارهای آزمایشگاهی وی، غالبا تایید تجربی پیش بینی‌های تئوری دیگران بودند.

لنارد، در ۷ ژوئن ۱۸۶۲ در براتیسلاوا، پایتخت اسلوواکی به دنیا آمد. پدرش مایل بود تنها فرزندش تجارت را دنبال کند اما لنارد به آموزش عالی روی آورد و در دانشگاه های بوداپست، وین، برلین، و هایدلبرگ زیر نظر اساتیدی چون بنزن هلمهولتز،‌ کونیکزبرگر و کوئینک به تحصیل فیزیک پرداخت.

لنارد پس از دریافت درجه دکترای خود از دانشگاه هایدلبرگ در سال ۱۸۸۶، برای مدتی در شهرهای دانشگاهی برسلو، آخن و کیل به کار تدریس پرداخت. سپس در سال ،۱۹۰۷ با سمت استاد فیزیک تجربی دانشگاه هایدلبرگ، جانشین استاد سابق خود، کوئینک شد و بیشتر عمر خود را در شهر هایدلبرگ گذراند.

از کارهای ابتدایی لنارد، می‌توان به انتشار مقاله ای در سال ۱۸۸۷ اشاره کرد که در آن، علت الکتریسته دار بودن هوای مجاور آب در حال ریزش یک آبشار و منفی بودن علامت بار آن و نیز مثبت بودن بار الکتریکی خود آب را توضیح داده بود.

بررسی‌های بعدی وی در زمینه یونیزاسیون ناشی از اشعه‌ی ماوراء بنفش در سال ۱۸۸۹ و خواص الکتریکی شعله ها در سال ۱۹۰۲ بود. لنارد در این بررسی ها نشان داد برای اینکه الکترونی بتواند اتمی را یونیزه نماید، انرژی آن نباید از حداقل مقدار معین کمتر باشد. برآورد او از این مقدار پتانسیل یونیزاسیون، ۱۱ ولت بود.

شهرت اصلی لنارد، بیشتر به خاطر پیشگامی وی در بررسی خواص اشعه‌ی کاتودیک است. هرتز در سال ۱۸۹۲ نشان داده بود که این اشعه می‌تواند از برگه‌های نازک فلزی عبور کند. لنارد در آن زمان دستیار وی بود و برای ادامه تحقیق در این زمینه، حباب اشعه کاتودیک جدیدی ساخت که دارای دریچه‌ای بود و به آزمایش کننده کمک می‌کرد تا خارج از حباب نیز به اشعه دسترسی داشته باشد. این دریچه، اکنون به نام "دریچه لنارد" مشهور است. لنارد، میزان جذب این اشعه را در مواد مختلف اندازه گرفت و نشان داد که این میزان مشخص، تناسبی تقریبا مستقیم با چگالی مواد جذب کننده دارد. علاوه بر این، وی نشان داد که قابلیت نفوذ اشعه‌ی کاتودیک در مواد، همراه با افزایش ولتاژ افزایش می‌یابد. لنارد با آزمایش نشان داد که اشعه‌ی کاتودیک دارای ذراتی با بار الکتریکی منفی است. وی ادعا داشت که در این کشف، پیشگام است.

لنارد، پس از مشاهده‌ی عبور ذرات پر انرژی کاتودیک از درون اتم مواد، نظریه‌ای ارائه داد که به موجب آن، بارهای الکتریکی مثبت و منفی در درون اتم به صورت زوج‌هایی موسوم به دینامیدها گروه بندی شده بودند. البته او در این ادعا خود که فضای درون اتم فضایی نسبتاً خالی است محق بود اما مدل اتمی که سرانجام مورد قبول همگان قرار گرفت، مدل منظومه‌ای اتم پیشنهادی راترفورد بود.

لنارد در سال ۱۹۰۲ و در زمان اشتغال در دانشگاه کیل، به کشف چند خصوصیت مهم پدیده فتوالکتریک دست یافت که مدتی بعد اینشتین با استفاده از مفهوم کوانتای پلانک تعبیر تئوریک آنها را ارائه نمود.

او در سال ۱۹۰۵، به خاطر بررسی بر روی پرتوهای کاتودیک و کشف بعضی از ویژگی‌های آن‌ها،‌ جایزه نوبل فیزیک را به ‌دست‌آورد.

لنارد در شروع جنگ جهانی اول، تمایلات فوق ناسیونالیستی داشت و در نوشته های خود، دانشمندان انگلیسی را متهم به مخفی نگاه داشتن کشفیات پژوهشی آلمان‌ها و قلمداد کردن آنها به نام خود می کرد.

فیلیپ لنارد، در ۲۰ مه سال ۱۹۰۷ از دنیا رفت.