مهمترین دستاوردهای علمی سال 2016
سال ۲۰۱۶ سالی مهیج برای جهان علم بود. تولید پلاسمایی آزمایشی برای همجوشی هسته‌ای، اثبات وجود امواج گرانشی، کشف ماده‌ای در مبارزه با باکتری‌های مقاوم و "شبح سرگردان اقیانوس" از جمله دستاوردهای دانشمندان در این سال بودند.
به نقل از دویچه‌وله، در شروع سال ۲۰۱۶ تأسیسات آزمایشی همجوشی(گداخت یا فیوژن) هسته‌ای "وندلشتاین هفت ـ ایکس" در گرایفس‌والد آلمان راه‌اندازی شد. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان شخصا در مراسم افتتاح این تأسیسات حضور یافت و با فشار دادن یک دکمه، پلاسمای هلیوم را راهی راکتور جدید کرد.
دانشمندان در پی آن هستند که در رآکتور همجوشی هسته ای از راه ترکیب چند گرم مولکول هیدروژن با یکدیگر انرژی مشابه انرژی خورشید به دست بیاورند. آنها تاکنون موفق شده‌اند کنترل چنین همجوشی هسته‌ای را تنها برای چند ثانیه میسر سازند. در صورتی که کنترل بر این فرایند میسر شود به گفته توماس کلینگر، مدیر علمی این راکتور می‌توان از یک گرم هیدروژن به اندازه ۱۰ میلیون گرم زغال سنگ انرژی به دست آورد.
خبری خوش برای فیزیکدانان ذرات پایه
در شروع سال ۲۰۱۶ مرکز جدید محاسبات کارایی بالا در مرکز تحقیقات یون‌های سنگین هلمهولتس در دارمشتات آلمان آغاز به کار کرد. قرار است در این مرکز داده‌هایی عظیم مورد پردازش قرار گیرند تا با کمک آنها تا ۱۰ سال دیگر حلقه شتاب‌دهنده ذره‌ای جدید FAIR ایجاد شود.
امواج گرانشی وجود دارد!
در ماه فوریه دانشمندانی که بر روی پروژه LIGO با هدف کشف امواج گرانشی کار می‌کنند خبری جنجالی را منتشر کردند. رصدخانه موج گرانشی تداخل‌سنج لیزری صدایی را ثبت کرد که به نظر می‌رسد مربوط به امواج گرانشی باشد. به این ترتیب آن چه که پیش از این در نظریه آلبرت اینشتین ارائه شده بود اینک اثبات شده است. این کشف برای فیزیک هسته‌ای بسیار ارزشمند است.
سفر موفقیت‌آمیز به دور دنیا
در ۲۶ ژوئیه سال ۲۰۱۶ هواپیمای خورشیدی "سولار ایمپالس دو" به سفر خود پایان داد و در ابوظبی فرود آمد. هدف تیم پرواز این هواپیما تشویق جهانیان به استفاده از انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر بود. این هواپیما در ۹ مارس ۲۰۱۵ از ابوظبی راهی آسمان شد و جهت شرق را برای سفر به دور دنیا پیش گرفت. بزرگترین مشکل این هواپیما باتری آن بود که بعد از عبور از فراز اقیانوس آرام باید کاملا عوض می‌شد.
ضربه‌ای بر امنیت خودروهای خودران
سانحه خودروی تسلا در ماه مه در فلوریدا، توسعه سریع خودروهای خودکار و نیمه‌خودکار را تحت‌الشعاع قرار داد. در این صانحه، راننده که خودرو را روی سیستم خودران(اتوپایلوت) قرار داده بود نمی‌دانست که این سیستم نمی‌تواند یک کامیون بزرگ را تشخیص دهد.
یک ویروس و بازی‌های المپیک
بازی‌های المپیک در برزیل تحت تأثیر شیوع ویروس جدیدی قرار گرفت که از طریق پشه به انسان منتقل شده و در نوزادن منجر به کوچک شدن جمجمه می‌شود. ویروس زیکا در سال ۲۰۱۶ به سرعت در مناطق گرمسیر جهان پخش شد. در ماه فوریه سازمان بهداشت جهانی شرایط اضطراری در جهان اعلام کرد و در ماه نوامبر گفت، خطر از سر گذشته است.
کشف ماده‌ای علیه یک میکروب بسیار مقاوم
در ماه ژوئیه پژوهشگران توبینگر اعلام کردند، توانسته‌اند ماده‌ای به نام لوگدونین را از باکتری‌ها جدا کنند که می‌تواند در حالت معمولی در درون بینی سکنی گزیند. برای نمونه این ماده می‌تواند ضد میکروب بسیار مقاوم MRSA عمل کند.
مبارزه با باکتری‌های مقاوم با شیر شیطان تاسمانی
محققان استرالیایی با تحقیق بر روی شیر نوعی جانور کیسه‌دار به نام "شیطان تاسمانی" پروتئین‌های با ارزشی را کشف کرده‌اند که می‌توانند باکتری‌های بسیار مقاوم را از بین ببرند. این جانوران به این پروتئین‌ها نیاز دارند، چرا که کیسه‌ای که در آن نوزادان این گونه پرورش می‌یابند پر از باکتری‌های گوناگون است. روشن نیست که آیا این ماده برای انسان نیز کاربرد دارد یا خیر.
"شبح سرگردان اقیانوس"
در ماه مارس پژوهشگران در آب‌های هاوایی اختاپوسی کوچک کشف کردند که به خاطر شباهتش به یک ستاره کارتونی کاسپر، "شبح سرگردان" نام گرفت. کارشناسان زیست‌شناسی دریایی در ماه دسامبر اطلاعات جدیدی در مورد این حیوان کسب کردند. از جمله این که او بر روی سنگ‌های منگنزی اعماق اقیانوس‌ها تخم‌گذاری می‌کند، غافل از آن که این سنگها روز به روز برای صنایع ارزش بیشتری یافته و ممکن است در معرض دستبرد انسان قرار گیرد.
جنگ مولکول‌ها با نفس زیان‌بخش گاوها
گاز متان خروجی از معده گاو درافزایش گرمای زمین تأثیری بسزا دارد. اما دانشمندان مؤسسه ماکس پلانک در ماه مه گزارش داده‌اند که میکروبی به نام "نیتروکسی‌پروپانول ۳" می‌تواند از تشکیل گاز متان در معده این حیوان جلوگیری کرده و به جذب مواد مغذی نیز کمک کند.
بهینه‌سازی پرواز هواپیماها با الهام از یک باز
یک باز در دانشگاه ارتش آلمان در مونیخ به پرواز درآمد و دانشمندان با استفاده از دوربین‌هایی مخصوص از پرواز او فیلم‌برداری کرده و پژوهشگران این تصاویر را ارزش‌یابی کرده‌اند. شاید این یافته‌ها روزی برای بهینه‌سازی پرواز هواپیماها به کار آید.
نوبل پزشکی برای کشف مکانیزم شفابخش
نوبل پزشکی سال ۲۰۱۶ به پاس کشف مکانیزم مهم خودشفابخشی یا مکانیزم خودخواری (اتوفاژی) در سلول‌های ما، به یوشینوری اسومی، پروفسور ژاپنی اهدا شد. سلول‌ها نمی‌توانند بدون مکانیزم خودخواری خود را تجدید کنند.
رابطه دونات و نوبل فیزیک
کمیته نوبل با کمک نان حلقوی‌شکل توانست توضیح دهد چرا دیوید تولس، دانکن هالدین و مایکل کوسترلیتز بریتانیایی جایزه نوبل فیزیک سال ۲۰۱۶ را از آن خود کردند. این سه فیزیکدان از شاخه‌ای در علم ریاضی به نام توپولوژی استفاده کردند تا خواص "عجیبی" در ماده را تعریف کنند.
نوبل شیمی برای مبتکران ماشینهای مولکولی
این ماشینهای کوچک سبب شدند که جایزه شیمی سال ۲۰۱۶ به ژان پیر ساووژ، فریزر استودارت و برنارد فرینگا اهدا شود. این ریزماشین‌های اتمی قادر به حرکاتی کنترل‌شده هستند و همین قابلیت می‌تواند انقلابی در علم پزشکی ایجاد کند. برای مثال می‌توان آنها را توسط نور هدایت کرد.
