نگاهی به جشن کریسمس | سال نو میلادی

کمی از کریسمس بیش تر بدانید.

سال نو یعنی چه !؟

بهتر است قبل از این که وارد سال نو شویم به طور ریشه ای تمام و کمال بدانیم که سال نو به چه معناست ؟! البته هر چند همه ی ما کم و بیش با این مفهوم آشنا هستیم اما بهتر است کمی دقیق تر به مفهوم سال نو نگاه کنیم.

سال نو به روزی گفته می شود که وارد یک گاه شمار یا همان تاریخ جدید شویم، یعنی تقویم ۳۶۵ روز را پشت سر گذاشته و وارد یک واحد جدید شود. همین بهانه یعنی قدم گذاشتن به یک سال جدید سبب شده تا در هر کشور و در هر تاریخ و فرهنگی جشن های مختلف و زیبایی برای گرامیداشت این روز برگزار شود. به عنوان مثال در جهان به جز کشور هایی که نورزو، همان عید پارسیان را جشن می گیرند، اکثر کشورهای دیگر ۱ ژانویه را در تقویم میلادی که بر اساس گاه شمار رومی است، به عنوان سال نوی میلادی در نظر می گیرند. اما این روز با روزی که جشن سال نوی میلادی برگزار می شود متفاوت است.

جالب است بدانید که اولین کشوری که ۱ ژانویه را به عنوان اولین روز سال انتخاب کرده کشور اسکاتلند بوده که ۱ ژانویه ی ۱۶۰۰ میلادی را به عنوان اولین روز سال نو در دنیا اعلام کرد.

جشن کریسمس یا نوئل چیست ؟

تا به اینجا متوجه شدیم که سال نوی میلادی روز ۱ ژانویه است اما جشنی که برای برگزاری این روز میان مردمان مختلف در کشورهای مختلف برگزار می شود در روزهای مختلفی قبل یا بعد از این تاریخ بر گزار می شود. اما به طور کلی جشنی که برای بزرگداشت سال نوی میلادی برگزار می شود جشن کریسمس یا نوئل است؛ جشنی که در آئین مسیحیت به مناسبت بزرگداشت زادروز عیسی مسیح برگزار می شود و ایامی ۱۲ روزه است که با سالروز میلاد حضرت عیسی مسیح در ۲۵ دسامبر ( برخی شامگاه ۲۴ دسامبر ) آغاز می شود و تا ۶ ژانویه یا روز خاج شویان ادامه دارد. خاج شویان یکی دیگر از جشن های آئین مسیحیت که در آن پدیدار شدن خداوند را در قالب یک انسان یعنی همان عیسی مسیح جشن می گیرند. 

جشن کریسمس در میان مسیحیان به خصوص مسیحیان کشورهای ایالات متحده و کانادا یکی از مهمترین و اصلی ترین رویداد های آئین مسیحیت محسوب می شود. البته جایگاه این جشن با جشن عید پاک که یک عید و آئین بزرگ مذهبی در میان مسیحیان است کاملا متفاوت است. عید پاک یک عید مذهبی مسیحیت است که مسیحیان آن را جشن می گیرند و معتقدند که در این روز حضرت عیسی مسیح بعد از به صلیب شیده شدن دوباره زنده می شود. تاریخ برگزاری این عید متغیر و بین  ۲۲ مارس تا ۲۵ آوریل برگزار می شود.

آئین های جشن کریسمس

برگزاری هر جشنی مسلما با آئین و رسوم خاصی همراه است، جشن کریسمس هم از این قاعده مستثنا نیست و رسوم مخصوص به خود را دارد. در کشورهای مختلف این جشن بنا به آداب و رسوم مردمان مختلف، به روش های مختلفی برگزار می شود اما همه ی آن ها با هم وجه اشتراکی دارند و آن هم این است که تمام مسیحیان در هر کجای دنیا که باشند روز میلاد مسیح را به کلیساها می روند و در خانه هایشان درخت کاجی را به شکل های مختلفی تزئین می کنند. البته این درخت هم برای خودش افسانه هایی دارد که بهتر است افسانه های درخت کریسمس را هم بدانید . این درخت که به سنبل کریسمس در دنیا بدل شده است، جایگاه ویژه و با ارزشی در میان تمام انسان ها در سراسر دنیا دارد. حتی در ایران هم این درخت جایگاه مقدسی دارد و نمادی از جاودانگی است.

به عنوان مثال این جشن با وجود این که یک آئین مسیحی است اما در هند هم برگزار می شود اما نه به عنوان یک جشن مذهبی بلکه به عنوان یک مراسم تفریحی. جشن کریسمس در میان هندی ها از اهمیت ویژه ای برخوردار و نمادی از وحدت است؛ وحدتی میان تمام اقوام و ادیان مختلف در هند. بهترین حالت جشن کریسمس در هند در شهر بندری گوا برگزار می شود که هر ساله تعداد زیادی گردشگر را نیز میزبانی می کند. مراسم این روز در هند با عنوان میسسا و گالو یا «کلاغ خروس» برگزار می شود که در آن کاتولیک ها هم شرکت می کنند .

روز برگزاری جشن کریسمس در میان اقوام مختلف

بنا به دلایل زیادی از جمله تاریخی و عقیدتی و مذهبی این روز یا همان جشن کریسمس میان اقوام مختلف مسیحیت و در کشورهای مختلف، در تاریخ های مختلفی نیز برگزار می شود. عده ای این جشن را ۲۵ دسامبر، عده ای در شامگاه ۲۴ دسامبر و گروهی هم ۶ و ۷  ژانویه برگزار می کنند. به عنوان مثال  :

— اعضای کلیسای کاتولیک روم، پیروان آئین پروتستان و بیشتر افرادی که در دنیا عضو کلیساهای ارتودوکس هستند این جشن را ۲۵ دسامبر برگزار می کنند.

— مسیحیان ارتودوکس مقیم در کشورهایی از جمله اوکراین، روسیه و قسمتی از مردمان ساکن در ناحیه ی تاریخی فلسطین این جشن را در تاریخ ۷ ژانویه برگزار می کنند دلیل اش هم این است که آن ها از گاه شمار ژولینی پیروی می کنند. گاه شمار ژولینی یا یولیانی نوعی گاه شمار تغییر یافته از گاه شمار یا تاریخ رومی است. این گاه شمار توسط ژولیوس سزار در سال ۴۶ قبل از میلاد و در سال ۸ پس از میلاد توسط یکی از امپراتوران وقت روم به نام آگوستین سزار پایه گذاری شد که ماه های آن با سال میلادی یکسان است و با ۲۹ روزه شدن ماه فوریه کبیسه می شود.

— همچنین افرادی که عضو کلیسای ارامنه هستند بنا به سنت خاصی که دارند روز میلاد مسیح و روز غسل تعمید مسیح را با هم در یک روز یعنی ۶ ژانویه جشن می گیرند. غسل تعمید مسیح یکی از آئین های مسیحیت برای پاک شدن از گناهان با آب جاری رودخانه یا دریا و … انجام می شود. 

پیشینه ی تاریخی کریسمس

اگر کمی در تاریخ دقیق شویم، در می یابیم که مردمان مسیحی ادوار گذشته میان مراسم مذهبی بزرگداشت روز میلاد حضرت مسیح و تاریخ واقعی روز میلاد مسیح تفاوت قائل می شدند. البته نکته ی واضح این است که تاریخ دقیق و مشخصی از روز میلاد حضرت مسیح در دست نیست و تاریخدانان، دقیق نمی دانند که از چه روزی پیروان مسیح روز میلاد او را گرامی می داشتند.جالب این جا است که حتی در انجیل هم به طور مفصل در مورد تولد حضرت مسیح صحبت شده اما هیچ تاریخ دقیقی ار آن ذکر نشده است . 

نکته ی دیگری که در مورد این جشن و روز برگزاری آن در تاریخ ۲۵ دسامبر وجود دارد این است که در سرزمین هایی که تحت فرمان روم باستان بودند بسیاری از رومیان رخداد بلندتر شدن روزها را که همراه بود با انقلاب زمستانی در نیمکره ی شمالی، با برگزاری جشن هایی گرامی می داشتند؛ جشنی که در ۲۵ دسامبر همزمان با آئین رازوَرزی میترائیسم که بر پایه پرستش ایزد باستان ایران زمین، میترا، بود، برگزار می شد. این جشن ها که تا تاریخ ۱ ژانویه ادامه پیدا می کرد مصادف بود با آغاز سال نو. به همین جهت کلیسای کاتولیک روم روز ۲۵ دسامبر را به عنوان روزی که مسیح متولد شد جشن می گرفتند تا به آن مراسم رنگ و بویی مسیحی بدهند و به این امید داشتند که پیروان آئین میترا هم به آئین مسیحیت روی بیاورند. همچنین مسیحیان به پیروان آئین میترا اجازه دادند تا مراسم مخصوص به خود را در روز میلاد مسیح برگزار کنند. این گونه بود که گویی در تاریخ، ۲۵ دسامبر را به عنوان روزی که مسیح متولد شد منصوب کردند .

ریشه ی لغوی کریسمس

کریسمس که در زبان انگلیسی به آن Christmas می گویند از لحاظ لغوی  « مراسم عشای ربانی (مَس) در روز مسیح » معنی می دهد. واژه ی کریسمس به معنای  ” جشن مسیح ” از  سال ۱۰۵۰ میلادی وارد زبان انگلیسی قدیمی شد البته در آن زمان به صورت  واژه ی Christes maesse بود که معنای جشن مسیح می داد. بر اساس تحقیقات مورخان و تاریخدانان مشخص شد که واژه ی کوتاه شده ی کریسمس با عنوان Xmas برای اولین بار در قرن سیزدهم وارد زبان انگلیسی شد. در مورد این که این واژه از کجا آمده است تفکرات مختلفی وجود دارد. بر اساس این تفکرات معتقدند که واژه ی Christmas از یکی از کلمات زیر آمده است :

واژه ی ایتالیایی « ناتاله » (Natale)  | واژه ی فرانسوی « نوئل » (Noël) | واژه ی اسپانیایی « نَویداد » (Navidad) که همگی به معنای ” میلاد ” هستند و واژه ی آلمانی « وایناختِن» (Weihnachten) به معنی  ” شب تقدیس شده ” .

بابانوئل واقعی کیست ؟

شاید بتوان با قاطعیت گفت که سال نو یا کریسمس بدون بابانوئل هیچ معنایی ندارد. پیر مرد چاق و مهربانی که با موها و ریش های بلند سفید و لباس و کلاه قرمز رنگش بر کالاسکه ای که چند گوزن آن را می کشند، سوار است و شب سال نو برایمان هدیه می آورد. اما بابانوئل در اصل کیست ؟!

بابانوئل در واقع یک کشیش مسیحی به نام سنت نیکولاس بوده که در در حدود سده ی چهارم میلادی در منطقه ی ترکیه ی امروزی زندگی می کرده است. او به دلیل اینکه با کودکان رفتار بسیار مهربانی داشت در آن زمان شهرت پیدا کرد و همین رفتار او باعث شد تا در میان مسیحیان این اعتقاد به وجود بیاید که شب سال نو سنت نیکولاس که امروز او را با نام بابانوئل می شناسند بیاید و برایشان هدیه هایی بیاورد. در میان کودکان این عقیده با قوت بسیاری وجود دارد و آن ها شب سال نو جوراب های بلندی را به درخت کریسمس آویزان می کنند و بعد می خوابند به امید این که صبح کریسمس این جوراب ها از هدیه پر است …

اگر نگاهی به دفاتر تاریخ بیندازید می بینید که سنت نیکولاس در نقاشی های دوره ی رنسانس و قرون وسطایی به شکل پیر مرد قد بلند و نجیبی تصویر شده است، همین هم ایده ای بود برای بابانوئل های امروزی تا ظاهری شبیه به او داشته باشند.

جشنی که مخصوص بابانوئل یا همان سنت نیکولاس بود تا قرن شانزدهم در همه جای اروپا در روز ۶ دسامبر برگزار می شد و بعد از مدتی این جشن را بنا به دلایلی تنها به روتستان‌های هلند نسبت دادند، تا اینکه مهاجران هلندی به آمریکای شمالی رفتند و این رسمشان را به آمریکا بردند و همین شد که بابانوئل امروزی برای اولین بار در قرن نوزدهم در آمریکا محبوب شد.

امروز سنت نیکولاس را با نام های مختلفی از جمله بابانوئل (Papa noel)، سانتا کلوز (Santa claus) و سنت نیکولا (Saint Nicola) می شناسند . 

جسد اولین بابانوئل یا همان سنت نیکولاس امروز در در کشور ترکیه در منطقه Demre وجود دارد و به دلیل اینکه به خوبی مومیایی شده بوده هنوز قسمت هایی از آن سالم باقی مانده است.

تصویر زیر، تصویری است از اولین بابانوئل که مورخان از روی جسد مومیایی شده ی او بازسازی کردند.

سخن آخر

صدایی که به گوش می رسد صدای سال ۲۰۱۷ است، سالی که کلی اتفاق و ماجرا با خود می آورد. آروز و خواست ما از خدا برای شما این است هدیه ی بابانوئل برای شما شادی باشد و آرامش و سلامتی …