امکان تصویربرداری از جریان خون انسان با دستاورد محققان ایرانی
محققان دانشگاه علوم پزشکی مشهد در همکاری مشترکی با پژوهشگران مرکز تحقیقات پزشکی مشهد، نمونه‌های آزمایشگاهی رادیودارویی را طراحی کرده‌اند که تصویربرداری از جریان خون انسان را امکانپذیر کرده است.
در سال های اخیر، با توسعه پزشکی هسته‌ای، بررسی نحوه عملکرد قلب، نقشه‌برداری از جریان خون و شناسایی خونریزی دستگاه گوارشی از مهم‌ترین اهداف این علم نوین به شمار می‌آید البته یکی از بزرگ‌ترین موانع در تصویربرداری جریان خون در بدن انسان، نشاندار کردن گلبول‌های قرمز خون بیمار در محیط آزمایشگاه در بخش پزشکی هسته‌ای است که ریسک انتقال عفونت را از طریق خون افزایش می‌دهد. بنابراین، نیاز مبرم به یک جایگزین مناسب و ایمن با ماندگاری بالا جهت تصویربرداری از عروق به شدن احساس می‌شود.
به گفته دکتر محمود رضا جعفری مجری طرح، هدف از این پژوهش طراحی رادیوداروی مناسب برای عکسبرداری از جریان خون به کمک ترکیبات نانوساختار پلیمری بوده است. به این منظور نمونه‌هایی از یک فرآورده پلیمری نانوساختار تهیه شده و پس از نشاندار شدن، با استفاده از روش‌های موجود، عملکرد آن برای عکسبرداری جریان خون در مدل حیوانی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
وی در ادامه در خصوص آزمون صورت گرفته در شرایط درون تنی بر روی نمونه طراحی شده عنوان کرد: «در این پژوهش، پس از تهیه نانولیپوزوم‌های پلی اتیلن گلایکول، این ترکیبات جهت ردیابی در جریان خون، نشاندار شدند. نانولیپوزوم‌ها، پس از ورود به بدن ضمن ارزیابی میزان ماندگاری و امکان انتشار مناسب در جریان خون، مورد آزمون عکسبرداری جریان خون عروقی قرار گرفته‌اند.»
طبق نتایج حاصل شده به کمک رادیوداروی طراحی شده در این طرح، امکان تولید نانولیپوزوم‌های مشابه سلول‌های خونی انسان وجود دارد. این نانولیپوزوم ها، توانایی همسان سازی عملکرد سلول ها در عروق خونی جهت تصویربرداری از جریان خون را دارد. همچنین با بهره گیری از نانو لیپوزوم‌های طراحی شده، بررسی دقیق‌تر عملکرد دریچه‌های قلبی و محاسبه میزان برون دهی قلب، میسر شده است.
جعفری، در پایان به روش ساخت و بررسی عملکرد این نانو داروی اشاره کرده و افزود: « در ابتدا نانولیپوزم‌های پلی اتیلن گلایکول حاوی گلوتاتیون به روش تبخیر حلال و اکستروژن تهیه شده و ابعاد آنها در بازه 50 تا 100 نانومتری، با استفاده از میکروسکوپ الکترونی و دستگاه اندازه گیری سایز و بار سطحی تأیید شده است.
نانولیپوزوم‌ها به کمک ترکیبات چربی دوست 99mTc-HMPAO نشاندار شد و پس از
تغلیظ سازی به کمک دستگاه فیلتر سانتریفیوژ، با تزریق وریدی به دم موش‌ها
یا گوش خرگوش‌ها وارد شد. در مرحله آخر، با استفاده از دوربین گاما سوفا با
کولیماتور با انرژی پائین و رزولوشن بالا، توسط متخصص پزشکی هسته ای،
تصاویر جریان خون اطراف قلب، کبد، طحال، مثانه از نظر کیفی بررسی شده و جهت
بررسی نیمه کمی با رسمROI) Regions of Interest ) صورت گرفت.»
نتایج این پژوهش در مجله Iranian Journal of Pharmaceutical Research (جلد 14، شماره 4، سال 2015، صفحات 981 تا 988) به چاپ رسیده و حاصل همکاری دکتر کیوان صدری – عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد- و سایر همکاران از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی مشهد، مرکز داروسازی مشهد، مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای مشهد و پژوهشگاه علوم و تکنولوژی تهران است.
