بزرگان نرم افزار در جهان؛ شرکت اپل

اپل یک شرکت بین المللی آمریکایی است که کارش طراحی و بازاریابی نرم افزارهای رایانه‌ای، رایانه‌های شخصی و دیگر دستگاه‌ها و ابزارهای الکترونیکی است. نام این شرکت با نام موسس آن استیو جابز گره خورده است. بسیاری از مردم هم اپل را با برخی از محصولات سخت افزاری‌اش مثل مکینتاش، آی‌پاد، آی‌پد و ‌می‌شناسند. اما این شرکت محصولاتی در صنعت نرم افزار نیز تولید کرده است

سیستم عامل Mac OS X، مرورگر رسانه‌ای iTunes، مجموعه نرم افزاری iLife و غیره. سیستم عامل iOS برای فناوری‌های همراه را می‌توان از مهم‌ترین محصولات نرم افزاری این شرکت دانست. این شرکت در سال مالی ۲۰۱۰ با بیش از ۶۵ میلیارد دلار یکی از پردرآمد‌ترین شرکت‌های سازنده رایانه و فناوری‌های همراه بود.

تاریخچه اپل و محصولات آن

شرکت اپل در یکم آوریل ۱۹۷۶ توسط استیو جابز، استیو وزنیاک و رونالد واین تاسیس شد. این شرکت در اصل برای فروش کیت رایانه‌ای که استیو جابز به همراه دوستانش در گاراژ خانه خود ساخته بود، تاسیس شد. آنها کیت رایانه‌ای خود را  Apple I نامیده بودند.

اپل در سوم ژانویه ۱۹۷۷ رسماً به عنوان یک شرکت تجاری کار خود را آغاز کرد. در این زمان رونالد واین سهم خود را به ازای دریافت ۸۰۰ دلار فروخت و از دوستانش جدا شد. از آن‌‌ همان ابتدا این شرکت را به نام «شرکت اپل کامپیو‌تر» می‌شناختند تا اینکه در سال ۲۰۰۷ واژه کامپیو‌تر از آن حذف شد و حالا آن را فقط اپل می‌نامند.

در‌‌ همان سال آنها دومین محصول اپل را که Apple II نام داشت، روانه بازار کردند که فروش خوبی داشت. در سال ۱۹۸۰ نیز سومین نسخه از این رایانه وارد بازار شد. این محصولات چنان اعتبار و آوازه‌ای به اپل بخشید که این شرکت توانست در عرضه اولیه سهام خود در بورس رکورد قیمت‌های سهام عمومی را بشکند. تا قبل از آن رکورد قیمت سهام عمومی در عرضه اولیه در دست شرکت خودروسازی فورد بود، اما وقتی سهام اپل وارد بورس شد، همه رکورد‌ها را شکست.

مهم‌ترین محصول بعدی اپل در آن زمان رایانه مکینتاش بود که در ۱۹۸۴ تولید شد. این محصول برای اولین بار با یک آگهی تلویزیونی ۱. ۵ میلیون دلاری با نام «۱۹۸۴» که توسط ریدلی اسکات ساخته شده بود، معرفی شد. فروش مکینتاش فراز و فرودهایی داشت. فروش اولیه آن موفقیت آمیز بود اما به تدریج به خاطر قیمت بالای آن و طیف محدود نرم‌افزارهای سازگار با آن رو به کاهش نهاد. پس از مدتی اپل توانست با قیمت اولین چاپگر لیزری و یک بسته نرم افزاری سازگار با مکینتاش فروش آن را بهبود بخشد.

رفتن استیو جابز و دوران رکود اپل

در سال ۱۹۸۵ بین مدیرعامل اپل، جان اسکولی و استیو جابر یک جنگ قدرت تمام عیار درگرفت. هیئت مدیره اپل از اسکولی خواسته بودند استیو جابز را کنترل کند و اجازه ندهد با تولید و طراحی دستگاه‌های آزموده نشده و جدید هزینه‌های سنگینی را روی دست شرکت بگذارد. در مقابل استیو جابز هم دستورات اسکولی را نادیده می‌گرفت و سعی می‌کرد با استفاده از نفوذ خود اسکولی را برکنار کند. در این میان اعضای هیئت مدیره شرکت طرف اسکولی را گرفتند و وظایف مدیریتی استیو جابز را از او سلب کردند. جابز هم در پی این تصمیم از اپل استعفا کرد و‌‌ همان سال شرکت NeXT را تاسیس کرد.

در سال ۱۹۸۵ بین مدیرعامل اپل، جان اسکولی و استیو جابز یک جنگ قدرت تمام عیار درگرفت.  در نهایت جابز  از اپل استعفا کرد و‌‌ همان سال شرکت NeXT را تاسیس کرد

اپل چند سال بعد نسخه پیشرفته تری از مکینتاش را ساخت که به پاوربوک مشهور شد. پاوربوک و برخی از دیگر محصولات اپل در این سال‌ها موفقیت‌هایی را برای این شرکت به ارمغان آوردند. اما محصولات بعدی اپل موفقیت چندانی به بار نیاورد. مدیران شرکت پس از تجربه چند شکست پیاپی تصمیم گرفتند وارد بازار ابزارهای غیررایانه‌ای مثل دوربین دیجیتال، سی دی پلیرهای قابل حمل، اسپیکر و غیره شوند. اما در این راه هم موفقیتی نصیب اپل نشد و قیمت سهام آن روز به روز پایین‌تر می‌آمد. بسیاری معتقد بودند پیش بینی‌های نادرست اسکولی از تغییرات بازار علت شکست‌های پیاپی اپل است. به همین خاطر پس از چندی مایکل اسلیندر را جایگزین اسکولی کردند.

یکی دو سال بعد اسپلیندر هم جای خود را به گیل آمی‌لیو داد. مدیر عامل جدید اپل تغییرات گسترده‌ای را در شرکت به وجود آورد. از جمله سعی کرد سیستم عامل مک را بهبود ببخشد که در این زمینه موفقیتی به دست نیاورد. اقدام مهم دیگر وی که سرآغاز حرکتی برای رشد دوباره اپل شد، این بود که استیوجابز را به شرکت برگرداند. اما چندی نگذشت که شکست‌های شرکت گریبان آمی لیو را هم گرفت و هیئت مدیره بار دیگر استیو جابز را برگرداند.

بازگشت استیو جابز و پایان دوره افول

ورود استیو جابز آینده‌ای درخشان را برای اپل نوید می‌داد. در ۱۹۹۸ این شرکت خط تولید رایانه‌های آی مک را به راه انداخت. آی مک طراحی شخصی به نام جاناتان ایو بود،‌‌ همان کسی که چندی بعد آی‌پاد و آی‌فون را طراحی کرد. اپل توانست در عرض ۵ ماه حدود ۸۰۰ هزار دستگاه آی مک بفروشد. فروش این محصول سود کلانی نصیب این شرکت کرد.

در سال‌های بعد اپل توانست شرکت‌های زیادی را خریداری کند. این شرکت در سال ۲۰۰۱ سیستم عامل Mac OS X را طراحی کرد و در سال‌های بعد آن را توسعه داد. در‌‌ همان سال محصول دیگری از اپل وارد بازار شد که فروش خیره کننده‌ای به همراه داشت: دستگاه پخش موسیقی قابل حمل آی‌پاد. در عرض ۶ سال حدود ۱۰۰ میلیون از این دستگاه به فروش رفت. سال ۲۰۰۳، اپل ابتکار دیگری به خرج داد و یک فروشگاه آنلاین با عنوان iTunes Store تاسیس کرد. کاربران می‌توانستند با پرداخت ۹۹ سنت به ازای هر آهنگ موسیقی‌های مورد علاقه خود را دانلود کنند. این فروشگاه به سرعت جایگاهی بر‌تر در زمینه فروش آنلاین موسیقی به دست آورد، به طوری که تا ۱۹ ژوئن سال ۲۰۰۸ بیش از ۵ میلیارد آهنگ از آن دانلود شد.
 اپل در سال ۲۰۰۷ از محصولات جدید خود آی‌فون و اپل تی‌وی رونمایی‌ کرد و بلافاصله ارزش سهام شرکت رشد انفجاری به خود گرفت

سال ۲۰۰۶ اپل با همکاری اینتل اولین لپ تاپ خود را که MacBook Pro نام داشت، روانه بازار کرد. در طول چند سال بعد اپل محصولات زیادی را با استفاده از تراشه‌ها و پردازنده‌های اینتل وارد بازار کرد. رشد تصاعدی ارزش سهام اپل در این سال‌ها خود نشان از موفقیت‌های بی‌شماری بود که با حضور استیو جابز نصیب این شرکت شد.
در سال ۲۰۰۷ استیو جابز در نمایشگاه Macworld Expo اعلام کرد از این پس واژه کامپیو‌تر از عنوان شرکت «اپل کامپیو‌تر» حذف خواهد شد، چرا که بازار رایانه دیگر تنها هدف فعالیت‌های این شرکت نخواهد بود. انتشار این خبر همراه شد با رونمایی اپل از محصولات جدید خود: آی‌فون و اپل تی وی روز بعد ارزش سهام اپل رشد انفجاری به خود گرفت و لحظه به لحظه افزایش یافت.
در همین سال اپل فروشگاه آنلاینی به نام «App Store» تاسیس کرد که کاربران آی‌فون و آی‌پاد تاچ می‌توانستند نرم افزار‌ها و برنامه‌های کاربردی مورد علاقه خود را دانلود کنند. در عرض یک ماه این فروشگاه ۶۰ میلیون برنامه و نرم افزار فروخت و به طور متوسط روزانه یک میلیون دلار از این راه درآمد کسب می‌کرد. اما بلندپروازی‌های استیو جابز با چند میلیون دلار ارضا نمی‌شد و پیش بینی می‌کرد که این فروشگاه به یک تجارت میلیارد دلاری تبدیل شود. سه ماه بعد از راه اندازی این فروشگاه اعلام شد محبوبیت آی‌فون، اپل را به سومین سازنده بزرگ گوشی‌های تلفن همراه تبدیل کرده است.

در سال ۲۰۱۰ اپل برای اولین بار رایانه لوحی آی‌پد را تولید کرد. این محصول زمانی که وارد بازار آمریکا شد، در عرض یک هفته پانصد هزار دستگاه از آن به فروش رفت.

اپل پس از جابز

استیو جابز که از سال ۲۰۰۹ حضورش در اپل به خاطر بیماری سرطان کمرنگ شده بود، در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۱ اعلام کرد برای انجام معالجات مدتی در اپل حضور نخواهد داشت. در دوره‌هایی که جابز در اپل حضور نداشت، تیم کوک کارهای او را انجام می‌داد، اما در تصمیمات راهبردی شرکت نظر جابز را جویا می‌شدند. در ژوئن همین سال استیو جابز در اقدامی غیرمنتظره دوباره سکان اپل را دست گرفت و از طرح این شرکت در حوزه پردازش ابری که iCloud نام داشت، پرده برداشت.

  بسیاری معتقدند جای جابز  همیشه در  اپل خالی خواهد بود

در ۲۴ آگوست ۲۰۱۱ استیو جابز از مدیرعاملی این شرکت استعفا کرد و تیم کوک به جای او نشست. البته جابز هم بر صندلی ریاست شرکت نشست. این شرکت چندی بعد در ۴ اکتبر ۲۰۱۱ از عرضه گوشی آیفون اس ۴ خود خبر داد که دارای ویژگی‌های منحصر به فردی بود. دستیار نرم افزاری هوشمند که به Siri معروف شد، از مهم‌ترین ویژگی‌های این محصول بود. اپل این گوشی را در ۱۴ اکتبر رسماً وارد بازار کرد و در‌‌ همان سه روز اول بیش از ۴ میلیون از آن را فروخت. آیفون اس ۴ نه تنها رکورد فروش محصولات اپل را که رکورد فروش همه گوشی‌ها را شکست.

اما روز ۵ اکتبر اپل بیش از هر زمان دیگری خبرساز شد، این بار نه به خاطر عرضه یک محصول جدید یا اتخاذ یک تصمیم راهبردی دیگر. این بار خبری از این شرکت منتشر شد که خیلی‌ها را بهت زده کرد: استیو جابز درگذشت.

بسیاری مرگ استیو جابز را پایان یک دوره مهم در اپل می‌دانستند. حضور استیو جابز چنان اعتباری به اپل بخشیده بود که انتشار خبر مرگ او به کاهش ارزش سهام این شرکت انجامید. بسیاری معتقدند جای جابز همیشه در اپل خالی خواهد بود، هر چند که وی در زمان حیات خود گروهی از مدیران قوی و کارکشته را پرورش داده بود. خیلی‌ها هم به تیم کوک که هم اکنون مدیر عاملی اپل را در دست گرفته است، خوش بین هستند و معتقدند این شرکت سیاست‌ها و راهبردهای بلندمدتی دارد و مرگ یکی از مدیران آن آسیب چندان جدی بدان وارد نمی‌کند.

رقبای اپل

تا زمانی که اپل فقط بر ساخت محصولات رایانه‌ای تمرکز کرده بود، با شرکت‌های معروف سازنده نرم افزار‌ها و سخت افزارهای رایانه‌ای رقابت می‌کرد. دِل، گیت‌وِی و Alienware و مایکروسافت از مهم‌ترین رقبای اینتل از مهم‌ترین رقبای اپل در این حوزه بودند. اپل در صنعت رایانه همکاری نزدیکی با اینتل داشت و اکثر پردازنده‌ها و ریزتراشه‌های خود را از این شرکت تامین می‌کرد.

اپل در حوزه محصولات اینترنتی و صنعت فناوری‌های همراه با شرکت‌های گوگل، نوکیا، سامسونگ، بلک بری و غیره رقابت بی‌امانی داشت. شرکت‌های اچ پی، سان، اس جی آی، سیسکو، Netgear و آی بی‌ام نیز مهم‌ترین رقبای اپل در بازار سرور‌ها و پردازش ابری به شمار می‌روند.